Heb je je ooit afgevraagd waarom je elke dag als de wekker gaat opstaat om je naar je baas te haasten, daar 8 uur op kantoor te zitten, daarna naar de supermarkt en/of kinderopvang te haasten, thuis eten klaarmaken en opeten, eventuele kinderen naar bed brengen en vervolgens onderuitgezakt voor de tv te gaan zitten? En dit 5 dagen in de week? Om vervolgens in het weekend al je geld uit te geven in winkels of online? En al je vakantiedagen meerdere keren per jaar in het buitenland te besteden, omdat de buren dat ook doen? Waardoor je in totaal eigenlijk altijd geld tekortkomt en je op maandag weer aan het werk moet, in een baan die je eigenlijk niet leuk vindt. En dit pakweg van je 20e tot je 66e?
Rennend leven
Ik vraag mij af waarom mensen zo vaak hetzelfde doen. Waarom leiden de meesten nu een rennend leven waarin ze bijna geen tijd hebben voor een ander of om op adem te komen? Bij mijn dochter op de basisschool zie ik al dat de kinderen een heel druk programma hebben. Leren, leren, leren met verstand. Handwerken of handvaardigheid hebben ze niet meer. Er is geen tijd voor lummelen, want heel snel is alweer de volgende toets die kinderen vanaf de kleuterklassen krijgen. Klasgenoten weten van elkaar precies op welk niveau ze zitten: wie is de slimste, wie is de domste. Aanpassen en meedoen is de truc, want dan zal je het beste scoren en het hoogste in de hiërarchie belanden. Goede toetsresultaten zijn belangrijk, zowel voor de school als de ouders, die niet willen dat hun kind achterblijft. Het moet naar de beste school van het hoogste niveau kunnen, om later die fel begeerde baan te veroveren. En het ren-je-rot-leven in te gaan.
Presteren
Een kennis die een advocatenkantoor heeft vertelde dat alle nieuwe, jonge mensen die hij aanneemt zulke fantastische cv’s hebben. De een met nog meer extracurriculaire activiteiten dan de ander: bestuursfuncties, vrijwilligerswerk, reizen door Azië en Zuid-Amerika. “Maar,” zuchtte de advocaat, “ze lijken allemaal zo op elkaar.” Ik denk dat dat komt, omdat er binnen ons onderwijssysteem geen ruimte wordt gelaten voor kinderen om hun eigen kwaliteiten ontdekken. Het is meedoen en mee-presteren. Blijf je achter dan ben je een domoor. Fouten mogen maken en falen is er eigenlijk niet bij. Het leerprogramma is te druk. En zo worden miljoenen kinderen klaargestoomd voor de arbeidsmarkt, zonder dat ze weten dat ze uniek zijn. Een experimentele studie of een jaartje overdoen is er ook niet meer bij. Geen tijd en geen geld.
Want al worden we rijker en hebben we veel meer spullen (lekker goedkoop van de Action of Primark), geld blijft een schaars goed. De producten die we kopen zijn vaak items die mensen eigenlijk niet echt nodig hebben. En de laatste jaren zijn onze spullen van gebrekkige kwaliteit, zodat we snel weer nieuwe moeten kopen. Het oude product wordt weggegooid en vervuilt de aarde, maar dat geeft niet, zolang de omzet van bedrijven maar stijgt. Het grootste gedeelte van de winst verdwijnt in de zak van de baas, die zijn tijd voornamelijk ‘vergaderend’ doorbrengt, lees: koffie drinkend, lunchend en golfend met andere bazen.
De euro
Met name sinds de invoering van de euro is het sappelen in de onderste lagen van de samenleving. Was de voedselbank eerst een Amerikaans fenomeen, anno nu zijn ze volledig ingeburgerd en het aantal mensen dat er gebruik van maakt blijft stijgen. Zijn de hoogste inkomens sinds de invoering van de euro enorm gestegen, voor de rest van de samenleving is de stijging matig. Mijn boodschappen bij de supermarkt reken ik maar niet meer om in guldens, want dan krijg ik een hartverzakking: een pak koffie voor 10 gulden, een verjaardagskaart van 9 gulden of een pakje shag met vloei voor de buurman: 18 gulden!! Ook vriendinnen uit Londen zeiden: na de invoering van de euro is Amsterdam 2x zo duur geworden. En de prijzen stijgen nog steeds.
Maak ik een opmerking over de euro en dat ik het belachelijk vind dat mijn uitgaven voor huur en eten binnen 16 jaar meer dan verdubbeld zijn, dan krijg ik meestal als antwoord: “Ach, je moet gewoon niet meer omrekenen. Dat doe ik allang niet meer.” Een kennis met financiële achtergrond zei dat ik ‘totaal niks van economie begreep’, als ik hierover klaagde. Zij laat zich voor veel geld inhuren door bedrijven voor tijdelijke klussen en maakt in haar vrije tijd schoenen voor 2000 euro per paar. Ik vraag me af wie die moet kopen. Maar een aantal mensen geeft ook gewoon ronduit toe dat we bij de neus zijn genomen.
Mij leek de euro handig op vakantie in een ander Europees land, maar ik geloof dat nu de enige die voordeel hebben van de munt onze neoliberale regering, het neoliberale bewind van de EU (individuele, armere landen als Griekenland en Spanje hebben niks meer over hun eigen monetaire beleid te zeggen) en neoliberale handelspartners, zoals de Verenigde Staten, zijn. Het idee om de euro in de EU in te voeren kwam dan ook uit het kamp van voormalig Amerikaans president Ronald Reagan.
Slaven
Waar ik op doel is het volgende: waarom laten mensen zich zo klakkeloos door anderen voorschrijven hoe ze moeten leven en wat ze moeten doen? Waarom is het normaal dat je ’s ochtends kunstmatig gewekt opstaat – niet op de tijd die je lichaam aangeeft – om iets te gaan doen wat je niet wil? Sterker nog, om het grootste gedeelte van je leven te doen wat je niet wilt, namelijk: werken als een machine, omdat het moet. En niet werken vanuit je bezieling, waar je hart ligt. Waarom laat iedereen zich op school zo gemakkelijk vormen tot een eenheidsworst? Waarom wordt er bijvoorbeeld niet tegen de euro geprotesteerd? Waarom houden mensen elkaar onderling voor dat protesteren of staken toch geen zin heeft? Waarom vindt iedereen onze dagelijkse slavenroutine, van 4 tot 66 jaar oud, normaal?
Zo kan er een hoop kritiek zijn op moslims (‘godsdienst is achterlijk, daar hebben wij in het Westen ons toch al in de jaren zestig van bevrijd’), maar vervolgens zie ik dat studiegenoten, vrienden en familie hun agenda tot God hebben gebombardeerd of de Mammon. Geld uitgeven is het 1e gebod. Mensen zijn verslaafd aan kopen en hebben nooit genoeg. Denk aan de horrorfilm Dawn of the Dead (1978), waarin de zombies na hun dood als enige verlangen hebben om terug te gaan naar het winkelcentrum. Dan voer ik liever de zondagsrust weer in om die doldraaiende machine te stoppen. En niemand die zijn kop boven het maaiveld uitsteekt. Doe maar gewoon mee met de rest, want je moet ‘realistisch’ zijn. Mijn familieleden zijn als deurwaarders rijk geworden, maar wat voor werk is dat dan: gezinnen in naam van het systeem van het dak boven hun hoofd beroven? En dan zelf vervroegd met pensioen, in het bezit van meerdere huizen en de rest van je leven op cruise?
Liefde
Ik raad aan om tijd voor jezelf en je geliefden te maken. Werk te doen dat je vervult en dat de aarde en je medemens daadwerkelijk helpt, in plaats van anderen het geld uit de zak kloppen, voordat zij dat bij jou doen. Het draait in het leven niet om zo hard mogelijk rennen om zoveel mogelijk geld en spullen te verzamelen. Het gaat om bezieling en het gelukkig maken van jezelf en de ander. Een schone aarde achter te laten voor je kinderen en zelf zoveel mogelijk te leren: geestelijke kennis, zodat je een volgend leven niet weer van voren af aan hoeft te beginnen. Liefde, geluk en gezondheid (zonder burn-out of depressie); dat is rijkdom. Echte rijkdom.
Kirsten Zeemeermin 