Life in this society being, at best, an utter bore and no aspect of society being at all relevant to women, there remains to civic-minded, responsible, thrill-seeking females only to overthrow the government, eliminate the money system, institute complete automation and destroy the male sex.
In 1967 publiceerde Valerie Solanas het radicaal feministische SCUM-manifesto. SCUM staat voor Society for Cutting Up Men. In dit manifest argumenteert Solanas dat mannen de wereld hebben geruïneerd en dat vrouwen de enige zijn de samenleving kunnen redden. Ze pleit voor revolutie, het uiteindelijk elimineren van de mannelijke sekse en behandelt een waslijst aan onderwerpen: van het huwelijk, vaderschap, seksualiteit en prostitutie tot de regering van een land. Ook probeerde Solanas in 1968 Andy Warhol te vermoorden. Was deze mevrouw een doorgeslagen radicaal? Zeker, maar het manifest behoort terecht tot de klassiekers uit de radicaal feministische beweging van de jaren zeventig. En ik kan me helaas zeer goed voorstellen waarom ze schreef, wat ze schreef.
Een aantal jaar geleden zat ik met man en kind op een speelplein in de buurt, toen ik een oud-studiegenote met haar gezin ontmoette. We begonnen toen niet over luiers of hoe fijn het is om een echtgenoot en jonge kinderen te hebben. Nee, we begonnen direct over feminisme en het SCUM-manifesto. Over hoe geïsoleerd we ons thuis alleen met krijsende kinderen hadden gevoeld, terwijl onze mannen buiten de deur het geld verdienden en vonden dat wij de hele dag vakantie hadden. Er was geen liefde of empathie en zelfs sprake van emotionele mishandeling, zoals je partner naar beneden halen, bedreigen en in sommige gevallen zelfs fysiek te lijf gaan. Wat mij doet denken aan deze quote uit het manifest:
The male is completely egocentric, trapped inside himself, incapable of empathizing or
identifying with others, or love, friendship, affection of tenderness.
En deze:
He is trapped in a twilight zone halfway between humans and apes, and is far worse off than the apes because, unlike the apes, he is capable of a large array of negative feelings — hate, jealousy, contempt, disgust, guilt, shame, doubt –.
Inmiddels zijn mijn vriendin en ik allebei gescheiden.
Waren onze partners representatief voor 3,5 miljard mannen? Nee, dat denk ik niet, maar ik heb te vaak gehoord van relaties waarin de man de vrouw mishandelt. Narcisten (eigenlijk onzekere jongetjes) die hun partner de grond in boren of fysiek te lijf gaan (de blijf-van-mijn-lijf-huizen zitten nog steeds vol). Zoals een rechtbankjournalist van mijn opleiding opmerkte: als er een vrouw wordt vermoord het in 99 procent van de gevallen gedaan door haar partner of ex-partner. Woensdag Gehaktdag, zoals de titel van het boek uit 2007 van Richard Klinkhamer luidde over de moord op zijn echtgenote. Of hoeveel mooie gedichten schreef Gerrit Achterberg ook alweer, die zijn geliefde – zijn hospita – vermoordde?
Ben ik persoonlijk door mannen getraumatiseerd? Ja zeker, dat is zeer goed gelukt door het opgroeien in het gezin van een narcistische psychopaat met een pornocollectie, die zijn onderdanige vrouw op de rand van zelfmoord dreef. En over het vaderschap is Solanas niet mals:
Mother wants what’s best for her kids; Daddy only wants what’s best for Daddy, that is peace and quiet, pandering to his delusion of dignity (`respect’), a good reflection on himself (status) and the opportunity to control and manipulate.
En met haar visie op het gezin als geïsoleerde, bijzonder disfunctionele leefvorm ben ik het dan ook helemaal eens:
Our society is not a community, but merely a collection of isolated family units. Desperately insecure, fearing his woman will leave him if she is exposed to other men or to anything remotely resembling life, the male seeks to isolate her from other men and from what little civilization there is, so he moves her out to the suburbs, a collection of self-absorbed couples and their kids.
Bovendien waren er in mijn leven dan nog de exen die voor andere vrouwen kozen, vreemd gingen, logen en emotioneel en fysiek gewelddadig waren. Valt er met deze mannen een emotioneel volwassen gesprek over hun wonderlijke patronen te voeren? Nope. Die emotionele intelligentie gaat hun pet te boven.
En ook op wereldtoneel zijn er zeer veel fraaie voorbeelden van gestoorde mannen die ondanks dat toch met hun handen aan de knoppen zitten. Zoals Adolph Hitler, Vladimir Poetin, Donald Trump en Kim Yong Un, om er maar een paar te noemen. Waarop Solanas’ commentaar is:
Having no sense of right and wrong, no conscience, which can only stem from having an ability to empathize with others… having no faith in his non-existent self, being unnecessarily competitive, and by nature, unable to co-operate, the male feels a need for external guidance and control. So he created authorities — priests, experts, bosses, leaders, etc — and government.
En ook op kleinere schaal maak ik het beschadigde, zogenaamd ‘mannelijke’ gedrag mee: mannen die puur leven vanuit hun verstand, vrouwen labiele, irrationele wezens met emoties noemen en als uitlaatklep alleen hun agressie hebben. Geweld is kracht, zachtaardigheid voor mietjes.
Ben ik dan net als Solanas een fervent mannenhater? Ja, dat ben ik in ieder geval wel geweest en er hoeft in een relatie niet veel fout te gaan of ik ben het weer. De radicaal feministische tekst van Adrienne Rich ‘Compulsory Heterosexuality and Lesbian Existence ’ – waarin vrouwen exclusief voor vrouwen kiezen – is dan ook heel lang mijn favoriet geweest.
Maar de laatste jaren zijn mij af en toe de schellen van de ogen gevallen, want het schijnt dat er een gevoeliger, menselijker, volwassener variant van de man bestaat. Die mannen huilen, zijn geraakt door dingen, kunnen over hun emoties praten en zijn zelf ook gekwetst door hun eigen moeder of de vrouwen op wie ze verliefd waren.
Dus er gloort hoop in een wereld die kapot gaat aan klimaatverandering, milieuvervuiling, kapitalisme en geweld. Als mannen zich ook emotioneel volwassen gaan gedragen en toegeven dat emoties niet alleen voor zwakkelingen zijn, maar normaal. Dat verstand niet het enige is dat telt. Dat intuïtie bestaat, dat je fouten mag maken en sorry kunt zeggen. Dat je je niet in je eentje naar de top van de apenrots hoeft te vechten. Dan zie ik nog wel licht aan het einde van de tunnel.
Ik denk alleen, net als Solanas, dat vrouwen hier de voorzet voor mogen gaan geven. De mannen zitten in veel gevallen te vast in het patriarchale systeem van ikke, ikke, ikke en de rest kan stikken. Of ‘luisteren of ik sla erop’. Laat vrouwen het voorbeeld geven van een vreedzame, gezonde wereld, waarin mensen verbonden zijn met zichzelf: hoofd én hart. Waar het leven niet meer draait om geld en hiërarchie, maar om gemeenschap. De gevoelige, emotioneel volwassen mannen mogen zich hierbij aansluiten. Waarschijnlijk een beter idee dan mensen in mootjes hakken.
Kirsten Zeemeermin 