Sinds ik voor mezelf werk heb ik ‘s ochtends alle tijd om op staan. Ik hoef geen wekker te zetten en word meestal rond 8 uur wakker. Vervolgens loop ik naar beneden om in de keuken kaarsen aan te steken, muziek op te zetten en mezelf en de kat van eten te voorzien. Er is geen haast. Ik hoef nergens heen. Ik kan gewoon in mijn eigen huis in mijn eigen sfeer zitten. Vroeger rende ik uit bed als de wekker al 10 keer had gesnoozed en ontbeet pas achter mijn computer op werk. Deze verstilde manier bevalt mij veel beter. Ik kan naar buiten kijken naar de zon die opkomt en zie de vogels hippen op het balkon of in de dakgoot van de buren. Ik hol niet meer gestrest aan het leven voorbij.
En dat is een van de grootste aanklachten, die ik tegen de westerse samenleving heb: het ontneemt mensen en het leven zelf hun ziel. En dat staat voor mij los van het feit of je nu in iets hogers gelooft of niet. Voor mijn part ben je atheïst, maar ook in dat geval is er een bezieldere manier van leven dan 40 uur per week werken, in de file staan, kinderen van en naar de opvang brengen, kant-en-klaar-maaltijden opwarmen, je lens shoppen in het weekend en er dan tussendoor nog een gehaast bezoekje aan je moeder op leeftijd in proppen. Dag in dag uit een agenda afwerken, terwijl je leeg en ontevreden bent. Geen wonder dat veel mensen hun heil in verslavingen zoeken: kopen, drinken, drugs. Of domweg depressief worden of burn-out raken.
Ik zag de schrijver Cees Nooteboom vorige week op straat en ik heb de laatste tijd veel aan zijn boek Rituelen moeten denken. Niet dat ik deze roman ooit heb gelezen, maar ik herinner me een stukje van de verfilming uit de jaren tachtig, waarin acteur Thom Hoffmann deelneemt aan een Japanse theeceremonie, die ontzaglijk lang duurt. Toentertijd als kind vond ik dat oersaai, maar nu begin ik het nut te begrijpen. Je kunt van het drinken van een gewoon kopje thee iets heiligs maken. Dit betekent niet dat je er God en de engelen bij hoeft te halen (dat mag natuurlijk wel :), maar dat je een gewone dagelijkse handeling kunt verheffen tot iets magisch; iets dat de praktische waarde overstijgt.
Zo haal ik op CS geregeld een Mexicaanse tortilla, die ik ter plekke opeet of meeneem. Vorige week at ik die in het restaurant zelf en toen viel het me op wat een trieste lege handeling het eigenlijk is om zo een maaltijd tot je te nemen. Eerst was ik snel voor een meneer die tegelijkertijd met mij kwam aanlopen in de rij gaan staan. Vervolgens leek hij tijdens het wachten op onze beurt nog te strijden dat hij toch eerder was dan ik. Uiteindelijk zaten we naast elkaar alleen onze maaltijd te eten; naar binnen te werken, is meer van toepassing. Noch wij zelf, noch een bekende had dit avondeten met liefde voor ons bereid en zonder enige ceremonie propten we het naar binnen.
Binnen onze moderne cultuur is niets meer heilig, niets heeft meer ziel. De kleding die we dragen en de meubels die we hebben; het zijn geen erfstukken van onze voorouders, maar wegwerpartikelen, in elkaar gezet door arme mensen in een ver land, onder slechte arbeidsomstandigheden, voor een zeer laag loon. Alles in onze maatschappij is bedoeld om weg te gooien, inclusief de mensen. Vriendschappen, relaties, banen; alles is inwisselbaar in de grote wedloop van het leven.
Ik wil ervoor pleiten om plekken in ons leven weer heilig te maken. Het doet me denken aan kloosters uit de middeleeuwen, die fungeerden als bakens van licht in een woelige, vaak gewelddadige samenleving. En dan heb ik het niet over dure New Age-oorden, alleen toegankelijk voor de happy few. Het moeten plaatsen zijn waar álle mensen voor korte of langere tijd terecht kunnen: jong, oud, rijk, arm, gelovig, niet gelovig. Als het leven zelf met liefde en licht maar een hogere waarde heeft en niet alleen het geld.
Wat dat betreft benijd ik de islamitische moeders weleens, die ik op de school van mijn dochter ontmoet. Hun hoogste waarde is niet geld en bezit. Hun hoogste waarde is God, waar ze door hun hoofddoek en dagelijkse gebeden (5 wordt binnen de islam aanbevolen) continu aan worden herinnerd. En natuurlijk hebben religies ook voor verdeeldheid, machtsmisbruik en oorlog gezorgd, maar als de moderne westerling er nu eens een paar keer per dag bij stil kan staan dat racen, rennen en consumeren niet het hoogste goed is, dan boeken we als samenleving al vooruitgang. Wat zegt het hart, wat wil het kind in jou eigenlijk doen? Waar word je blij van, waarvoor was je hier eigenlijk gekomen? Oh ja…
Kirsten Zeemeermin 